من گمان میکنم که تقریبا هر آنچه لازم بوده در کشور شما انجام شده است. تنها نگرانی و دغدغهام در این مورد است که چگونه مردم و اجتماع را با برنامههای مدیریتی بحران درگیر کنید و آنها را به حرکت درآورید تا در این مسیر با طراحان همکاری کنند. اگر آنها را در این پروسه همراه نکنید، در آینده با مشکلاتی مواجه خواهید شد
میزان تلفات جوامع در مقابل بلایا و فجایع طبیعی، به عوامل مختلفی بستگی دارد که بعضی از آنها قابلپیشگیری و رفع هستند و بعضی دیگر خیر؛ عواملی که در دست ما نیستند، عبارتند از نوع یک فاجعه طبیعی، شدت آن و زمان وقوع آن فاجعه. عواملی که تابع ما و عملکرد ما هستند، عبارتند از میزان آسیبپذیری جوامع، شرایط اقتصادی، آمادگی در مقابل بلایا، سیستم امدادرسانی، تقسیم وظایف و مسئولیتها بهطور سازمان یافته و در نهایت، مشارکت مردمی برای مدیریت شرایط اضطراری. پروفسور «بیپین کومار ورما» از اعضای سازمان بهداشت جهانی (WHO) برای بار دوم به ایران آمدند تا وضع سازمانی وزارت بهداشت، سازمان مدیریت بحران و پروتکلهای مرتبط با آن را ارزیابی کنند. ارزیابی پروفسور ورما از شرایط ایران، عموما و تهران، خصوصا، بسیار مثبت بود. گفتوگوی ما با پروفسور بیپین کومار ورما درباره وضع مدیریت بحران و مسائل مرتبط با آن را در ایران، از نظر میگذرانید.
پروفسور کومار، شما در سال 1995، یعنی 20سال پیش بهایران آمدید. سیستم مدیریت ایران را چگونه میبینید؟
20سال پیش من از طرف سازمان جهانی بهداشت (WHO) به ایران آمدم تا
سیستمهای مدیریت بحران را درنظر بگیرم و درمورد اینکه چه کارهایی
میتوانیم بکنیم، تحقیق کنم. از آنجایی که از طرف WHO آمده بودم، سراغ
وزارت بهداشت رفتم. هیچ ساختار مدیریتی درستی در وزارت بهداشت نبود. یکی از
مهندسان بهداشت محیطزیست که آن زمان در آنجا مشغول به کار بود، به من
گفت که اگر فاجعه یا بلای طبیعیای اتفاق بیفتد، ما هم واکنش نشان میدهیم و
فعال میشویم. این همه برنامهریزی ما است. تنها طرحی که وجود داشت این
بود که در سطح پایین، به جمعیت هلالاحمر ایران و در سطح بالا، به پشتوانه
کمکهای بینالمللی از طریق وزارت امور خارجه، متکی خواهیم بود. اما در خود
وزارت بهداشت، هیچ برنامهریزی سازمانیافتهای وجود نداشت. اما امروزه،
وضع کاملا تغییر کردهاست. از آن زمان تا امروز، میبینم که تهران، تغییرات
زیادی کرده است. همهچیز عوض شده و به نظرم میرسد که این شهر، خیلی
سازمانیافتهتر و بهتر شده است. من سیستم مدیریتبحران اینجا را نیز
بررسی کردم و به نظرم، همهچیز کاملا خوب است. من چند روز که از حومه تهران
دیدن میکردم، مشاهده کردم که تهران به چیزهایی دست یافته که حقیقتا به
آنهاو من از این موضوع خیلی خوشحالم.
برنامهریزی مدیریتی در ایران شبیه سیستمهای مدیریتی سایر کشورهاست؟
قطعا کشورهای مختلف، وضع مختلفی دارند. اما باید به این نکته نیز توجه کنیم
که کشورهای مختلف، آسیبپذیریهای متفاوتی نیز به بلایا دارند. با توجه به
تجربهای که کسب کردهام، بیشتر کشورها خودشان را برای فجایع مختلف آماده
کردهاند. اما زیرساختهایی که شما ساختهاید، شبیه سایر کشورها نیست. من
کشورها را به چند دسته تقسیم میکنم؛ کشورهایی هستند که بهلحاظ روانی،
کاملا آمادگی شرایط بحرانی را دارند، اما بهلحاظ فیزیکی و ساختارهای شهری،
بسیار ضعیف هستند. کشورهایی هستند که در فرآیند ایجاد آمادگی و مهیاکردن
شرایط خوب هستند و کشورهای نوع سوم، کشورهای توسعهیافتهای که در امر
آمادگی درمقابل بلایا، بسیار پیشرفت کردهاند و درنهایت، کشورهایی که در
بالاترین سطح مدیریتی بحران قرار دارند. من شرایط کشور شما را در ردهسوم
قرار میدهم. شما زیرساختهای بسیار خوبی دارید. من مدارک و پروتکلها را
دیدهام و مشاهدهکردم که بسیاری از موارد اساسی، انجام شدهاند و گمان
میکنم که در چندسال آینده، جزو کشورهای با آمادگی بالا باشید.